کمیسیون حقوق تجارت بین الملل سازمان ملل متحد (آنسیترال)

کمیسیون حقوق تجارت بین الملل سازمان ملل متحد (آنسیترال)

کمیسیون حقوق تجارت بین الملل سازمان ملل متحد

United Nations Commission on International Trade Law

کمیسیون حقوق تجارت بین الملل سازمان ملل متحد که نام آن به مخفف آنسیترال است، در تاریخ ۱۷ دسامبر ۱۹۶۶ توسط مجمع عمومی سازمان ملل تأسیس شد.

ایجاد این سازمان نتیجه تلاش‌هایی بود که در قرن بیستم در زمینه ایجاد مقررات متحدالشکل بین المللی به ویژه در حوزه تجارت بین المللی مورد دغدغه جامعه بین المللی و اشخاص ذینفع در این باره قرار گرفته بود با این رسالت که قانون داوری تجاری بین المللی بکوشد دخالت دادگاه‌های داخلی را در داوری کاهش دهد .لذا در راستای نظام بندی و انسجام مقرره های تجاری و روش های نوین حل و فصل اختلافات تجاری و داوری، تاسیس این سازمان با هدف بهبود و توسعه ساختارهای حقوقی تجارت بین الملل انجام گرفت. مهم ترین مأموریت آنسیترال یکسان سازی و نوسازی مقرره های حقوق تجارت بین الملل از طریق تعریف و نوآوری در حوزه ابزارهای قانونگذاری و غیر قانونگذاری بازرگانی بود. این سازمان را می توان یکی از موفق ترین سازمان های جهانی در زمینه تجارت بین المللی دانست که تا سال ۲۰۱۰ حدود ۱۵۵ کشور به عضویت آن در آمدند و با نهادینه کردن مقررات آن در قوانین داخلی خود از آن استفاده شایانی کردند. جمهوری اسلامی ایران نیز در سال ۱۹۸۹ میلادی به عضویت کنوانسیون در آمد.در سال ۷۴ همایشی با همکاری دبیر خانه کمیسیون در ایران برگزار شد که طی آن اهداف و فعالیتهای آنسیترال برای دولت ایران و متخصصین امور مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت.

جالب توجه است که قوانین زیادی در ایران بر گرفته از قوانین نمونه آنسیترال است. از جمله:

  • قانون داوری تجاری بین المللی (۱۳۷۶)
  • قانون تجارت الکترونیکی (۱۳۸۲) هم اکنون ایران عضو کمیسیون است و عضویتش در آن تا سال ۲۰۱۶ ادامه دارد

سازمان تجارت بین الملل

اهداف وظایف آنسیترال

  • اهم اهداف و وظایف سازمان آنسیترال را می توان تلاش در جهت یکسان سازی مقررات تجارت بین الملل و ارائه روش های نوین و یکپارچه در زمینه حل و فصل اختلافات ناشی از آن و داوری خلاصه نمود. تشویق کشورها به پیوستن هرچه بیشتر به کنوانسیونهای موجود و پذیرش قوانین نمونه و مقررات متحدالشکل . تهیه کنوانسیونهای بین المللی جدید، قوانین نمونه و مقررات متحدالشکل…تدوین اصطلاحات تجاری، مقررات، عرف ها و رویه های تجاری  ..ارتقای شیوه ها جهت نیل به اعمال و تفسیر واحد از کنوانسیونهای بین المللی و مقررات متحدالشکل    …  جمع آوری و در اختیار گذاشتن اطلاعات مربوط به توسعه مقررات حقوقی در سطح قانونگذاری ملی کشورها…..ایجاد و حفظ ارتباط تنگاتنگ با «کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل متحد»

و  تهیه و تدوین مقررات متحدالشکل تجاری

ساختار و ارکان آنسیترال

، کشورهای زیادی به عضویت آنسیترال درآمده اند ولی سازمان، اعضای ویژه ای را نیز انتخاب می کند به نحوی که می توان گفت کشورهای عضو آنسیترال از کلیه مناطق جغرافیایی، قطبهای اقتصادی و نظامهای حقوقی متفاوت انتخاب می شوند این اعضا، حداکثر در دوره های یک ساله تغییر می کنند. ترکیب اعضای ویژه سازمان آنسیترال که ۶۰ عضو است بدین ترتیب است:

  • ۱۴ عضو از قاره آسیا ۸ عضو از کشورهای اروپای شرقی
  • ۱۴ عضو از قاره آفریقا
  • ۱۰ عضو از کشورهای آمریکای لاتین
  • ۱۴ عضو از کشورهای اروپای غربی و سایر کشورها

تشکیلات سازمانی

  • نهادهای اصلی
  1. کمیسیون
  2.  گروه های کاری
  3.  دبیرخانه
  •  نهادهای جنبی و موسسات مرتبط
  1. اتاق تجاری بین المللی
  2. فدراسیون بین المللی مهندسان مشاور(فیدیک)
  3.  کنفرانس لاهه مربوط به حقوق بین الملل خصوصی
  4. موسسه بین المللی یکسان سازی حقوق خصوصی رم

فعالیت های آنسیترال

به طور کلی می توان کلیه فعالیت های آنسیترال را به سه نوع مختلف تقسیم نمود که به شرح آن ها می پردازیم:

  • قانونگذاری (تقنینی)
  • رهنمودیی (تبیینی)
  • قراردادی
–  روش قانونگذاری

روش تقنینی یا قانون گذاری در آنسیترال در چند قالب صورت می گیرد:

  • الف) تصویب کردن کنوانسیون های مختلف ب) پیشنهاد قوانین نمونه    ج) تدوین و انتشار راهنماهای قانونگذاری
  • د) شروط قانونی نمونه
–  روش تبیینی

در این روش آنسیترال، مجموعه ای از راهنماها را منتشر می کند که به طرفین قرارداد کمک میکند تا بتوانند قرارداد منصفانه و مناسبی را تنظیم کنند. مانند:

  • راهنمای قانونی آنسیترال راجع به معاملات تجارت متقابل
  • راهنمای قانونی آنسیترال راجع به تدوین قراردادهای بین المللی برای ساخت کارخانجات صنعتی
  • راهنمای قانونی آنسیترال راجع به انتقال الکترونیکی وجوه؛ و
  • بیانیه های مختلف و متعددی که در مورد تفسیر برخی از کنوانسیونها یا قوانین نمونه منتشر می شود.
–  روش قراردادی

این روش بر اصل لزوم قراردادها و اصل آزادی قراردادی استوار است.

در این روش آنسیترال مجموعه شرایط و مقرراتی را تهیه می کند که طرفین می توانند با درج شرایط عمومی از قبل تهیه شده در متن قرارداد، حقوق و تکالیف خود را به صورت مناسب و منصفانه ای تعیین نمایند.

مثال های در این خصوص عبارتند از:

  • مجموعه مقررات در خصوص داوری (۱۹۷۶) مقررات مربوط به سازش (۱۹۸۰)
گفتار پنجم –  نگاهی به مهم ترین مقررات داوری آنسیترال

همان طور که گفته شد آنسیترال حاوی مقررات زیادی است؛ ولی آن چه که از همه بارزتر است مقررات مربوط به داوری تجاری آن است که ایران نیز از جمله کشورهایی بوده است که از آن قوانین الگوبرداری کرده و آن را وارد حقوق داخلی خودکرده است. در این جا به طور گذرا به مهم ترین این مواد اشاره می کنیم.

سند داوری  ….. اخذ تصمیم توسط گروه داوران    …شکل و محتوای رای    ..اصلاح ، تفسیر رای و رای تکمیلی  ….. درخواست ابطال رای

رای داور در موارد زیر به در خواست یکی از طرفین توسط دادگاه موضوع ماده (۶) قابل ابطال است:

  1. یکی از طرفین فاقد اهلیت بوده باشد.
  2. موافقنامه داوری به موجب قانونی که طرفین بر آن موافقتنامه حاکم دانسته اند معتبر نباشد و در صورت سکوت قانون حاکم,مخالف صریح قانون ایران باشد.
  3. مقررات این قانون در خصوص ابلاغ اخطاریه های تعیین داوربا درخواست داوری رعایت نشده باشد.
  4. درخواست کننده ابطال به دلیلی که خارج از اختیار او بوده موفق به ارایه دلایل و مدارک خود نشده باشد.
  5. داور خارج از حدود اختیارات خود رای داده باشد.چنانچه موضوعات مرجوعه به داوری قابل تفکیک باشد, فقط آن قسمتی از رای که خارج از حدود اختیارات داور بوده قابل ابطال است.

موسسه حقوقی داوری بین المللی کاراندیش داتا