تاریخچه فدراسیون بین المللی فوتبال (فیفا)

روز ۲۱ ماه می ۱۹۰۶ اساسنامه‌ای که توسط ویلهلم هوشمن هلندی به عنوان پیش نویس فدراسیون بین المللی فوتبال نوشته شده بود به امضای اعضای مؤسس رسید.

هیأت مؤسس عبارت بودند از اشنایدر (سوئیس)، هوشمن (هلند)، مولینگهاوس (بلژیک)، سیلور (دانمارک)، ماکس کاهن (بلژیک)، آندره اسپیر (فرانسه) و روبرت گوئرین (فرانسه).

دو روز بعد بر پایه اساسنامه تدوین شده، نخستین کنگره فیفا تشکیل شد و طی آن روبرت گوئرین دبیر کل سازمان فوتبال فرانسه به عنوان اولین رئیس فیفا انتخاب شد.

با گذشت زمان، کشورهای بیشتری به عضویت فیفا در آمدند. انگلیسی‌ها البته روی چندان خوشی به این تشکیلات نوپا نشان ندادند و در ابتدا به عضویت آن در نیامدند. در سال ۱۹۱۶ هنگامی که ژول ریمه رئیس فدراسیون فوتبال فرانسه ایده جام جهانی را نخستین بار مطرح نمود، هوشمن هلندی که اولین قوانین را برای تصویب فیفا تدوین نموده بود، استقبال شایانی از آن به عمل آورد.

او حتى بر این عقیده بود که فوتبال المپیک باید به جام جهانی تبدیل شود اما چند عضو دیگر فیفا اعتقاد داشتند که فقط با نظارت فیفا، فوتبال المپیک می تواند به عنوان یک رویداد قهرمانی فوتبال در جهان شناخته شود و فوتبال المپیک باید از قوانین فیفا پیروی نماید.

مباحث از این دسته در بین اعضای فیفا ادامه داشت که در سال ۱۹۱۴ جنگ جهانی اول سراسر اروپا را فرا گرفت و هرگونه تلاش و کوششی را برای به ظهور رساندن ایده جام جهانی از بین برد. تمامی کشورهایی که علاقه به برگزاری جام جهانی داشتند با مسائل دیگر روبرو بودند و فکر ایجاد جام جهانی را از ذهن خود دور کردند.

پس از پایان جنگ، فیفا در سال ۱۹۱۹ دوباره شروع به کار کرد و چندی بعد هیأت جدید به ریاست ژول ریمه بر سر کار آمد.

ژول ریمه، لوئیز استورپ را به عنوان معاون و هوشمن را به عنوان دبیر کل فدراسیون بین المللی فوتبال برگزید. در زمان شروع ریاست ژول ریمه در مجموع ۲۰ کشور عضو فیفا بودند اما هنگامی که در سال ۱۹۵۴ از این سمت استعفا داد، تعداد اعضای فیفا به عدد ۸۵ رسیده بود که یک رکورد قابل توجه برای پیرمرد پر تلاش و خوش فکر فرانسوی محسوب می شد.

ژول ریمه برای ایجاد جام جهانی سعی و تلاش فراوانی از خود نشان داد. سفرهای بی شمار به کشورهای عضو فیفا در اقصی نقاط جهان، مبارزه با مخالفین جام جهانی، تشکیل اجلاس های پی در پی، تعیین میزبان اولین دوره، بحث با مخالفین میزبانی اروگوئه (کشورهای هلند، سوئیس و ایتالیا که خواستار میزبانی ایتالیا بودند)، تشکیل کمیته سازماندهی بازی ها، ایجاد یک صندوق مالی برای پشتیبانی این بازی ها، بحران های اقتصادی اعضای اروپایی فیفا پس از جنگ و همچنین عدم اجازه باشگاه ها برای حضور بازیکنانشان در تیم ملی، گوشه ای از مشکلات بی شمار ژول ریمه بود. او سرانجام به خاطر تلاش های طاقت فرسایش موفق شد تمامی این موانع را از میان بردارد و شاهد برگزاری جام جهانی فوتبال باشد.

زمانی لبخند بر چهره ژول ریمه نقش بست که سه کشور بلژیک، رومانی و فرانسه با یک کشتی مسافرتی با تحمل یک مسافرت طاقت فرسا و طولانی به مونته ویدئو رسیدند تا در جام جهانی حضور یابند. بدین ترتیب جام جهانی با انسجام تشکیلات فیفا در تصمیم گیری و سازماندهی تولد یافت و امروزه به هیجان انگیز ترین رویداد ورزشی جهان تبدیل شده است.

امروزه بیش از ۲۱۲ کشور عضو فیفا هستند که اکثر آنها در رقابت های مقدماتی جام جهانی حضور می یابند. مقر فیفا در زوریخ، کشور سوئیس قرار دارد که ساختمان آن در سال ۱۹۷۶ دایر شده است و تاکنون ۸ نفر بر این تشکیلات عظیم ریاست کرده اند. از آنجایی که نظارت مستقیم بر تمامی کشورها از سوی فیفا امری بسیار دشوار است، از این رو در هر قاره کنفدراسیون جداگانه توسط فیفا ایجاد شده است تا این کنفدراسیون ها زیر نظر فیفا بر کار کشورهای قاره خود نظارت نمایند و مسابقات قاره ای را برگزار کنند.

ساختار فدراسیون بین المللی فوتبال (فیفا)

فیفا سازمانی است بین المللی و محل استقرار آن نیز در سوییس است. کنگره فیفا بالاترین نهاد فیفاست و از نمایندگان فدراسیون های کشورهای عضو فیفا شکل گرفته است. کنگره در شرایط معمول نشست سالانه دارد اما بنا به درخواست تعدادی از اعضا سالی یکبار نشست اضطراری هم می تواند تشکیل شود. تنها کنگره می تواند با تصویب قوانین در فیفا تغییرات به وجود آورد.

کنگره فیفا به علاوه ریاست، دبیر کل و دیگر اعضای کمیته اجرایی فیفا را نیز انتخاب می کند. رییس و دبیرکل جزء مقامات اصلی فیفا هستند که مسؤولیت اداره امور جاری فیفا را به عهده دارند، که این کار را با دبیر خانه کل که حدود ۲۸۰ عضو دارد انجام می دهند.

کمیته اجرایی فیفا که توسط ریاست فیفا اداره می شود مهمترین بخش تصمیم گیرنده سازمان در فاصله زمانی بین دو کنگره است. ساختار سازمانی جهانی فیفا شامل ۷ بخش دیگر هم می باشد که با تحت اختیار کمیته اجرایی است یا به وسیله کنگره به عنوان کمیته دائمی تشکیل شده است. از جمله کمیته مالی، کمیته انضباطی، کمیته داوری و غیره.

به غیر از تشکیلات بین المللی، فیفا کنفدراسیون هایی در قاره ها و مناطق مختلف برای نظارت بازی ها تشکیل داده است. لازم به ذکر است که فدراسیون های کشورها عضو فیفا هستند، نه کنفدراسیون ها بلکه کنفدراسیون ها به وسیله فیفا تشکیل می شوند. فدراسیون های کشورها باید هم عضو فیفا و هم عضو کنفدراسیونی باشند که کشورشان از نظر جغرافیایی در حوزه آن قرار گرفته است.

لیست این کنفدراسیون ها با کمی استثنائات جغرافیایی در زیر آمده است:

• کنفدراسیون فوتبال آسیا در امور آسیا و استرالیا
• کنفدراسیون فوتبال آفریقا
• کنفدراسیون فوتبال آمریکای شمالی و مرکزی
• کنفدراسیون فوتبال آمریکای جنوبی
• کنفدراسیون فوتبال اقیانوسیه
• کنفدراسیون فوتبال اروپا

مرزهای بین بعضی از کشورها باعث شده بود تا همزمان عضو دو قاره باشند، در نتیجه شماری از کشورها مثل روسیه، ترکیه، قبرس، ارمنستان، آذربایجان و گرجستان خواستار عضویت در یوفا شدند اگر چه که قسمت زیادی از خاک آنها در آسیا قرار داشت. با این که اسرائیل به طور کامل در قاره آسیا قرار داشت اما از آنجایی که چند دهه توسط بسیاری از اعراب به خصوص مسلمانان عضو ای اف سی تحریم شده بود در سال ۱۹۹۴ به یوفا پیوست. قزاقستان نیز در سال ۲۰۰۲ از ای اف سی به یوفا پیوست. و استرالیا آخرین کشوری بود که در ژانویه ۲۰۰۹ از او اف سی به ای اف سی رفت. کشورهای گویان و سورینام با این که در آمریکای جنوبی قرار داشتند اما همچنان به عضویت خود در کونکاکاف ادامه دادند.

به طور کلی فیفا دارای ۲۱۲ فدراسیون ملی است. جالب این جاست که تعداد اعضای فیفا از سازمان ملل بیشتر است چرا که فیفا چندین دولت مستقل را به عنوان کشور مستقل به رسمیت می شناسد که بارزترین آنها چهار کشور در بریتانیای کبیر (انگلیس، اسکاتلند، ولز و ایرلند شمالی) هستند. رتبه بندی جهانی فیفا به طور ماهانه به روز می شود و رتبه هر تیم بر اساس عملکرد آن تیم در مسابقات بین المللی، مسابقات انتخابی و بازی های دوستانه تعیین می شود. همچنین رتبه بندی جهانی برای فوتبال زنان نیز سالی یک بار به روز می شود.

ساختار رکن قضایی فیفا از دو کمیته انضباطی و استیناف تشکیل می شود. کمیته انضباطی فیفا از کمیته های دایمی فیفاست که اعضا آن توسط کمیته اجرایی انتخاب می شوند.

این کمیته ۲۰ عضو دارد که هر کدام باید تابع یکی از کشورهای عضو فیفا باشند. انتخاب چند عضو از یک کشور در کمیته انضباطی ممنوع می باشد و هر عضو باید از کشوری جداگانه انتخاب شوند.

ساختار کمیته انضباطی فیفا به این شکل است که یک رییس در رأس امور قرار دارد و دو نایب رییس او را در رسیدگی کارها کمک خواهند کرد و باقی اعضا در مجمع کمیته انضباطی عضو هستند. کمیته استیناف فیفا نیز از کمیته های دایمی فیفاست که اعضا آن همچون کمیته انضباطی از سوی کمیته اجرایی فیفا انتخاب می شوند.

برای مطالعه بیشتر روی عناوین زیر کلیک کنید:

• حقوق ورزش
• حقوق ورزش در ایران
• حقوق بین المللی ورزش
• دیوان داوری ورزش
• قانون فیر پلی مالی یوفا
• قرارداد پر حرف و حدیث استراماچونی
• هرآنچه که باید در مورد تبانی در فوتبال دانست؛ نتیجه تبانی، تکرار و تغییر یا فقط محرومیت؟

موسسه حقوقی داوری بین المللی کاراندیش داتا یکی از بهترین موسسات حقوقی در تهران با سال‌ها تجربه، آماده‌ی ارائه‌ی انواع خدمات حقوقی خواهد بود.                                                                                                                  

                                                                                                                                   امیر جمیلو