ممکن است برای شما پیش آمده باشد که در روابط حقوقی خود با دیگران، به مشکل برخورده باشید و هر یک، خود را صاحب حق می­‌پنداشته‌­اید. اکنون برای حلِ آن، نیازمندِ مراجعه به یک نهاد خاص رسیدگی (دادگاه ها و شوراهای حل اختلاف) به منظور نیل به حق خود می باشید. حال پرسشی مطرح می شود اینکه:

باید به کدام یک از این نهاد ها رجوع کرد؟ تا برای حل و فصل هرچه زودتر این دعوا، راهکاری منطقی و عادلانه یافت و نیز درگیر پروسه های زمان بر انتقال پرونده در دادگاه ها نشد. (به این انتقال، که ارجاع یک پرونده از دادگاه  ناصالح به دادگاه صالح است احاله می­ گویند)

برای جواب دادن به این پرسش نخست ضروری است با انواع دادگاه ها آشنا شویم تا به تناسبِ موضوع هر دعوی به یکی از آن ها مراجعه کنیم و در قدم بعد، صلاحیت و حیطه وظایف این دادگاه ها بررسی می­ گردد تا خواهان برای اقامۀ دعوا، در مسیر درست قرار بگیرد.

انواع مراجع قضایی

انواع مراجع قضایی در یک رده ­بندی کلی به دو رده مراجع عمومی و مراجع اختصاصی تقسیم می‌شوند.

مراجع عمومی: این نهادها خود به دو دسته دادگاه حقوقی و دادگاه جزایی تقسیم می‌شوند.

دادگاه ­های عمومیِ حقوقی، با استناد به مادۀ ۱۰ قانون آیین دادرسی مدنی، صالح به رسیدگی به کلیه دعاوی و امور غیر کیفری را دارند مگر در مواردی که قانون معین کرده باشد.

در مورد دادگاه های عمومیِ کیفری که به دادگاه های کیفری ۱ و کیفری ۲ تقسیم شده اند باید بیان کرد: بر اساس مادۀ ۳۰۱ قانون آیین دادرسی کیفری؛ دادگاه کیفری۲، صالح به رسیدگی به تمام جرائم را دارد مگر در مواردی که قانون معین کرده باشد.

بنابراین، در مسائل جزایی، اصولاً دادگاه کیفری ۲ صالح به رسیدگی است مگر آنکه قانونگذار ترتیب دیگری را اتخاذ کرده باشد؛ همجون مادۀ ۳۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری که تعدادی از جرایم را از صلاحیت دادگاه کیفری ۲ خارج کرده است.

به استناد این ماده، ۵ نوع جرم در دادگاه کیفری ۱ صالح به رسیدگی است:

1.  جرائمی که مجازاتِ آن مرگ می باشد مانند اعدام، قصاص و…
2. جرم هایی که حکم آن حبس ابد است.
3. جرائمی که حکم آن قطع عضو بوده و یا جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان نصف دیه کامل یا بیش از آن.
4. جرم هایی که مجازاتِ آن حبسِ تعزیری از نوع درجه ۳ و بالاتر (شدیدتر) است.
5. جرم های سیاسی و رسانه ای (مطبوعاتی).

برای مطالعه‌ی بیشتر روی عناوین زیر کلیک کنید:

• دعاوی حقوقی
• دعاوی کیفری
• میزان نفقه چگونه توسط دادگاه محاسبه می شود؟
•  بررسی تفصیلی قرارتعویق صدور حکم، قرار تعلیق تعقیب، قرارتعلیق اجرای مجازات، حکم نیمه آزادی، حکم آزادی مشروط و کیفیات مخففه

جهت راهنمایی بیشتر و مشاوره با موسسه حقوقی داوری بین المللی کاراندیش داتا تماس بگیرید.

احمدرضا ابراهیمی