معاملات انجام شده تحت قراردادهای تجاری بین المللی، به ویژه آن هایی که مربوط به فروش کالا هستند، ستون اصلی تجارت بین الملل محسوب می شوند. طبق تعریف ارائه شده از سوی کنوانسیون ۱۹۸۰ وین در ارتباط با قراردادهای تجاری بین المللی، وصف اخیر بر عقودی قابل اطلاق است که طرفین قرارداد، تابعیت های مختلفی داشته باشند. با این وجود امروزه تعریف جامع تری از واژه ” بین المللی ” مطرح شده است که مورد پذیرش بسیاری از حقوقدانان می باشد. طبق این تعریف، علاوه بر تابعیت متفاوت افراد، ممکن است محل اجرای قرارداد در بیش از یک کشور باشد. اعمال تجاری نیز به اعمالی گفته می شود که به منظور ارائه کالا یا خدمات لازم با هدف دستیابی به سود اقتصادی صورت می گیرد.

کمیسیون حقوق تجارت بین الملل سازمان ملل متحد ( آنسیترال )

برای جلوگیری از ایجاد هر گونه شائبه در تعیین قانون حاکم بر این نوع معاملات، کمیسیون حقوق تجارت بین الملل سازمان ملل متحد ( آنسیترال ) تاکنون کنوانسیون های متعددی را با هدف یکسان سازی حقوق تجارت بین الملل تصویب نموده است. کنوانسیون حمل و نقل دریایی کالا و بیع بین المللی کالا در این زمینه بسیار برجسته می باشند. علاوه بر این، آنسیترال اقدام به تهیه قوانین نمونه متعددی در زمینه های کالا، ساخت و خدمات و همچنین حواله های اعتباری بین المللی کرده است. طرفین قراردادهای تجاری بین المللی می توانند با توجه به اصل حاکمیت اراده، قانون ملی کشورخود و حتی قانون کشور ثالثی را به عنوان قانون حاکم انتخاب نمایند.

یکی از اسنادی که قبل از انعقاد قرارداد اصلی بین طرفین تنظیم می شود، تفاهم نامه است که به اختصار شامل اقدامات اولیه برای شناخت بیشتر به جهت ورود به معامله می باشد. معمولا تفاهم نامه ها در بردارنده اهداف طرفین برای هر گونه همکاری آتی، پیشینه طرفین و مسئولیت آن ها از قبیل امکان سنجی می باشد. این قبیل اسناد الزام آور محسوب نمی شوند. البته چنانچه طرفین بر الزام آور بودن تفاهم نامه منعقد شده توافق کنند، لازم الرعایه است. قراردادهای تجاری بین المللی می توانند به صورت شفاهی یا کتبی منعقد شوند هر چند قرارداد مکتوب از اعتبار بیش تری برخوردار است.

مهم ترین قراردادهای تجاری بین المللی عبارت اند از:

• قراردادهای سرمایه گذاری
• قراردادهای بلند مدت تامین کالا
• قرارداد تولید
• قرارداد نمایندگی
• قرارداد لیسانس
• قرارداد فرنشایز

قراردادهای سرمایه گذاری

قراردادهای سرمایه گذاری به دو دسته قراردادی و شرکتی تقسیم می شوند. در قالب قراردادی، حقوق و تعهدات طرفین تشریح می شود و بدون ایجاد شخصیت حقوقی، مشارکت مدنی لازم شکل می گیرد. در قالب شرکتی طرفین بر ایجاد یک شرکت جدید برای انجام امور توافق می کنند.

مواردی که در سرمایه گذاری مشترک از نوع قراردادی مطرح می شود شامل اهداف و اصول کلی مانند تحقیق مشترک و یا افزایش تخصص، آورده طرفین از قبیل سرمایه و دانش مربوطه، رکن مهم تصمیم گیری به نام کمیته مدیریت، مالکیت فکری و تعیین حقوق طرفین در این زمینه، مرزبندی دقیق در ارتباط با مسئولیت و هزینه های مشترک، مدت و خاتمه قرارداد و غیره می باشد. در سرمایه گذاری مشترک از نوع شرکتی نیز محورهایی مانند جزئیات شکلی شرکت شامل محل تشکیل و ثبت، نوع شرکت و اساسنامه آن، سرمایه و درصد سهم طرفین، مدیریت و مجمع عمومی شرکت، محرمانگی و موارد بسیار دیگری مورد بررسی قرار می گیرد.

قراردادهای بلند مدت تامین کالا

در این قراردادها به علت آماده نبودن کالا در بازار، مشتری ویژگی های کالای مد نظر خود را توصیف و به تامین کننده سفارش تهیه این نوع کالا را می دهد. در قرارداد های تامین کالا ذکر مواردی مانند تغییرات احتمالی آتی در ویژگی های کالا، روش سفارش و تامین، قیمت و شیوه پرداخت، گارانتی های کلی مانند تعیین نماینده مجاز و حفظ حقوق شخص ثالث حائز اهمیت است.

قرارداد تولید کالا

قرارداد های تولید در سه نوع کلی قابل تصور است. در نوع اول تولید کننده کالا از امکانات لازم برای تولید برخوردار است. در نوع دوم تولید کننده تکنولوژی مورد نیاز برای تولید کالا را در اختیار ندارد لذا این تکنولوژی از سوی طرف مقابل در اختیار وی قرار می گیرد. در نوع سوم تولید کننده تجهیزات و امکانات مشخصی را برای تولید ندارد و مشتری این تجهیزات را با حفظ مالکیت آن انتقال می دهد.

قرارداد نمایندگی

در قرارداد مذکور یک طرف نماینده و طرف دیگر اصیل می باشد. موضوع قرارداد و لیست محصولاتی که به نماینده تحویل داده می شود، پیوست قیمت کالاها به قرارداد، و از همه مهم تر تعیین وظایف و اختیارات نماینده از مواردی است که معمولا مورد اشاره قرار می گیرد. نمایندگی به دو صورت انحصاری و غیر انحصاری وجود دارد.
در نمایندگی انحصاری نماینده نمی تواند نماینده دیگری را تعیین نماید و یا محصول مورد نظر را مستقیما به شخص دیگری بفروشد. تفاوت بسیار مهمی که این نوع قرارداد با قرارداد های توزیع دارد در این است که در قرارداد نمایندگی، نماینده به نام اصیل و از جانب او اقدام به مذاکره با مشتری می کند در حالیکه توزیع کننده به طور مستقل، به نام خود و به حساب خود کالا ها را از عرضه کننده خریداری می کند.

قرارداد لیسانس

از قرارداد لیسانس به نام قرارداد انتقال تکنولوژی نیز یاد می شود. ایرادی که بر این تعریف وارد است بحث ” انتقال ” می باشد. تکنولوژی در این نوع قراردادها اجاره داده می شود و استعمال واژه‌ی انتقال قابل تامل است. در قرارداد لیسانس حق استفاده کلی یا جزئی از علامت تجاری، حق اختراع، دانش فنی و موارد مشابه دیگر برای مدت مشخص و در محدوده جغرافیایی مشخص به طرف دیگر واگذار می شود. در واقع اعطای مجوز بهره برداری تعریف مناسبی از قرارداد لیسانس می باشد.

قرارداد فرنشایز

فرنشایز توافق جامعی است که به موجب آن فرنشایز دهنده به فرنشایز گیرنده حق استفاده از چگونگی مدیریت یک تجارت از پیش موجود را می دهد. به عبارت دیگر فرنشایز گیرنده در ازای پرداخت مبلغی تحت عنوان رویالتی، درصد فروش و سایر مبالغ دیگر حق استفاده از الگوی عملیاتی شرکت را در اختیار دارد. این قرارداد در تقسیم بندی ماهوی به سه قسم اصلی تقسیم می شود : فرنشایز تولیدی، خدماتی و توزیع. در این نوع قراردادها تعهد به حفظ شان و جایگاه برند اختصاصی فرنشایز دهنده امری حیاتی به شمار می رود.

برای اطلاعات بیشتر روی عناوین زیر کلیک کنید:

•  تعریف حقوق بین الملل
• تعریف حقوق تجارت بین الملل 
• تنظیم قراردادهای حقوقی خارجی و داخلی
• مشاور حقوقی بین الملل
• خدمات مشاوره امور مهاجرتی

موسسه حقوقی کاراندیش داتا یکی از بهترین موسسات حقوقی تهران با سال‌ها تجربه و وکلای مجرب راهنما و مشاور شما در زمینه‌ی قراردادهای بین المللی خواهد بود.

حقوقدان خانم نیلوفر تدین